Zo rond Pasen snottert hier en daar nog een griepgeval maar het ergste is voor de Lage Landen voorbij. De griepgolf lijkt ‘zomaar’ op te komen en ineens weer ‘weg’ te zijn, maar eigenlijk is het een kwestie van goed opletten, optellen en aftrekken.
Zo’n achthonderd slachtoffers heeft de griepgolf dit jaar opgeëist. Veelal ouderen en zieken waren het die de griep niet overleefden. De cijfers zijn bekend gemaakt door het Nationaal Influenza Centrum – dat meteen ook het griepseizoen voor gesloten verklaarde. De Grote Griepmeting duurt echter nog een paar weken, zo houden we ook de gegevens over het staartje van de griepgolf volledig.
Zomerreces
Waar blijven griepvirussen na de griepgolf, bijvoorbeeld in de zomer, vroeg een van de griepmeters afgelopen week. Zelden zie je iemand in het zomerseizoen rillen van enige griepkoorts. Dat betekent echter niet dat griepvirussen in de zomer een reces houden. Ze waren ook dan gewoon rond, alleen merk je er in het warme seizoen niet veel van.
De concentratie virussen in de lucht is ’s zomers namelijk veel lager en daarmee ook de kans dat je onverhoopt tegen zo’n nare ziekteverwekker aan loopt. Daarbij moet worden opgeteld dat de omstandigheden in het zomerseizoen zo zijn, dat we dan minder vatbaar zijn voor het influenzavirus. We zijn meer buiten (waar de concentratie virussen bijzonder laag is) en onze luchtwegen hoeven niet te lijden onder vrieskoude lucht (wat voorkomt dat virussen kunnen binnendringen). Mocht je dus in de zomer een influenzavirus tegenkomen, dan is de kans groot dat het afweersysteem dat ongemerkt verwijdert. Toch zijn er altijd wel een paar mensen ziek van griep in Nederland en België – en kan het virus voortbestaan – alleen horen we daar in de zomer doorgaans niets van.
Evenwicht
Een griepgolf is te verklaren als je bedenkt dat het een evenwicht is. Er is altijd een groep mensen met griep, die bestaat uit ‘instroom’ van griep (nieuwe griepgevallen) en ‘uitstroom’ (degenen die net weer beter zijn). Het totale aantal griepgevallen blijft in dat evenwicht buiten het griepseizoen doorgaans gelijk en laag. Dat is het zogeheten basisniveau. De griepgroep stijgt in aantal boven het basisniveau, wanneer er meer instroom is dan uitstroom.
Over de directe oorzaak van die eerste toename bestaat nog discussie, maar vast staat wel dat dit meestal plaatsvindt rond een weersomslag: winterweer begint. Het wordt plots kouder, mensen gaan direct meer binnenshuis verblijven en de verwarming gaat omhoog – omstandigheden waarin virussen gemakkelijker overleven en zich eenvoudig van mens op mens verspreiden en flink vermenigvuldigen. Wanneer er zo in korte tijd een groot aantal mensen besmet raakt met griep, neemt niet alleen de geografische verspreiding van het virus een vlucht, maar worden ook exponentieel meer mensen ziek (een grote toestroom in de groep grieperigen – terwijl zieken niet sneller uitstromen). De griepgrafiek laat dan een scherp stijgende lijn zien. Hoe steiler de lijn, des te sneller het virus om zich heen grijpt. De steilheid van de lijn, zou je kunnen zien als een maat voor de besmettelijkheid.
Begin van het einde
De top van de grafiek die de griepgolf is bereikt wanneer de instroom van nieuwe griepgevallen niet meer stijgt, en weer gelijk wordt aan de uitstroom: het totale aantal grieperigen blijft op dat moment even gelijk. Dat is het keerpunt van de griepgolf: het begin van het einde. Vanaf het moment dat het keerpunt is bereikt, daalt het totale aantal griepgevallen alleen maar. Er komen wel nieuwe griepgevallen bij, maar het tempo van die instroom is lager dan het tempo van de uitstroom (het aantal mensen dat geneest). En dat is waar we nu zitten: vlak boven basisniveau.
Een en ander is een kwestie van goed optellen en aftrekken, en goed opletten welke factoren een griepgolf in gang zetten. Dat is overigens niet gemakkelijk, want computersimulaties van griepgolven laten nog steeds hiaten zien. Kennelijk beïnvloeden meer zaken onze griepneuzen dan we nu weten; de Grote Griepmeting zorgt voor de aanzet om al die factoren boven water te halen. Of het resultaat oplevert, laten we u na afloop weten. Blijf tot die tijd uw vragenlijsten invullen – voor de wetenschap, voor uzelf én uw medemens!
Gezondheid (en: vrolijk Pasen!)
1 november 2004 00:00
