19 december 2007 – Het griepvaccin kan in de toekomst ook als poeder worden toegediend. In deze vorm is het vaccin langer houdbaar dan de huidige griepprik en bovendien gemakkelijker te verspreiden. Daardoor kan de overheid het bij een grieppandemie snel en massaal inzetten.
Het vogelgriepvirus trok de afgelopen jaren de aandacht van heel West-Europa. Vooral in 2006 werd veel gespeculeerd over een massale virusuitbraak, oftewel pandemie. De Nederlandse overheid vreesde een tekort aan vaccin, onder meer omdat het vaccin slecht houdbaar is. Dat kan veranderen, zegt promovendus Jean-Pierre Amorij van de Rijksuniversiteit Groningen. In zijn proefschrift beschrijft hij een methode om griepvaccins in poedervorm te bewaren. Zo kan het tenminste een paar jaar bewaard blijven – genoeg tijd om een landelijke voorraad op te bouwen.
Amorij promoveert op 4 januari 2008 aan de Rijksuniversiteit Groningen. De afgelopen vier jaar heeft hij allerlei mogelijkheden onderzocht om een griepvaccin langdurig op te kunnen slaan. Het antwoord lag in het zogenaamde vriesdrogen: een eiwitmolecuul, zoals een vaccin, wordt dan heel snel ingevroren tussen miljoenen suikermoleculen. Die moleculen stapelen zich als minuscule bolletjes op rondom het vaccin, zodat het stabiel in droge vorm kan worden bewaard.
Gevriesdroogd vaccin heeft allerlei voordelen
Amorij gebruikt voor het vriesdrogen geen gewone suikers, maar speciale types zoals inuline en trehalose. Na anderhalf jaar lukte het Amorij om precies het goede vriesdroogproces te vinden. Dat is secuur maar belangrijk werk, omdat na het vriesdrogen het vaccin natuurlijk nog wel moet werken. “Het was vooral lastig om de juiste vriessnelheid te bepalen en de goede suiker uit te kiezen”, zegt Amorij. Maar het is hem gelukt. Het resultaat ziet eruit als droge poedersuiker.
Gevriesdroogde griepvaccins zijn niet alleen beter houdbaar. Ze zijn ook beter toe te dienen. Injectienaalden zijn daarvoor niet meer nodig: het vaccinpoeder valt prima in te slikken of te inhaleren. Dat scheelt een hoop tijd als de overheid tijdens een pandemie zo snel mogelijk miljoenen mensen moet vaccineren. Voor inslikken of inademen heb je tenslotte geen medisch personeel nodig.
Inhaleren tegen griep
Om te achterhalen of inslikken dan wel inhaleren het best werkt, deed Amorij ook proeven met muizen. “Inhaleren werkte veruit het best op de muizen”, vertelt hij. “De immuunreactie bleek zelfs krachtiger dan bij een injectie”. Bovendien is volgens Amorij het poeder sowieso bijzonder geschikt voor inhalatie. Het is namelijk erg licht en blijft goed zweven, waardoor het diep in de longen kan komen. En dat is efficiënt voor de inname.
Het ziet er dus naar uit, dat – wanneer de tijd daar is – heel Nederland zich tijdens een pandemie immuniseert door aan inhalers te zuigen. Toch duurt die toepassing volgens Amorij nog wel even. “We hebben het tot dusver alleen op muizen getest. Proeven met mensen moeten nog gebeuren. Als alles snel en goed gaat, kan het misschien binnen vijf jaar. Met een paar tegenslagen duurt het nog tien jaar. Maar komen gaat het zeker.”
Rijksuniversiteit Groningen
1 november 2008 00:00
